Samen leren om samen beter te beheren
In de veranderende wereld van landbouw en natuur onderkennen wij als Aequator Groen + Ruimte dat agrariërs cruciale kennis, kunde en ervaring bezitten die relevant is voor hun collega’s, voor natuurbeheerders, beleidsmakers en, uiteraard, voor de consumenten van hun producten. Toch overheersen onduidelijkheid en onbegrip. In veranderingsprocessen is het van groot belang beter te snappen wat individuen motiveert en drijft. Waarom maken buren en andere grondgebruikers verschillende keuzes? Het begrijpen van (persoonlijke) redenen, zorgen en gevoelens die achter het wel of niet nemen van een investeringsbeslissing schuilen, maakt het mogelijk om een breder scala aan oplossingen te verkennen. Om te veranderen en beter samen te werken is het nodig om samen te leren.
Wat is samen leren?
Samen leren heeft een doel. Het wordt vaak gedefinieerd als “samen leren om samen beter te beheren“. Het vereist de ontwikkeling van wederzijds vertrouwen, erkenning van diversiteit en kritische zelfreflectie. Omdat samen leren een sociaal proces is waarin belanghebbenden met elkaar omgaan, vormt de dialoog de kern van en basis voor sociaal leren. Tijdens een dialoog leren gesprekspartners over de perspectieven en redeneringen van anderen, als basis voor onderlinge afspraken en samenwerking. Zelfs als er geen consensus wordt bereikt, is het besef van uiteenlopende redeneringen nuttig voor een constructieve dialoog en het werken aan oplossingen.
Het faciliteren van sociaal leren
Het proces van samen leren komt vaak niet vanzelf tot stand maar moet worden begeleid. Voor elk leerproces is het constructief om een onafhankelijk tussenpersoon als facilitator van de dialoog te hebben. Dergelijke facilitatoren zijn het meest effectief als ze naast “harde” inhoudelijke kennis ook aanzienlijke sociale vaardigheden bezitten. Hij/zij zet participatieve methoden als hulpmiddel in om een dialoog, gericht op samen leren, te bevorderen. Voorbeelden hiervan zijn: een kuil in de grond om samen met je buren of groep de bodem te beoordelen, het gezamenlijk meten aan grond- en oppervlaktewaterstanden maar ook aan het vergelijken van scenario’s in modellen en het spelen van serious games.
Bij de gewenste vorm van landbouw past ook een gewenste vorm van leren. Samen leren is een essentieel onderdeel van deze transitie. Kringloop landbouw heeft meer nodig dan nieuwe technieken en manieren van werken; het heeft ménsen nodig: boeren, landbouwprofessionals en andere belanghebbenden die van en met elkaar kunnen en willen leren en samenwerken. Zij moeten worden aangemoedigd om hun kennis te delen, samen te leren en te veranderen. Aan zo’n proces meedoen is participeren; een essentieel onderdeel van elk systeem van leren, waarbij de standpunten, perspectieven en kennis van àlle belanghebbenden op een constructieve manier bijdragen aan de gewenste transitie. En hierin faciliteert Aequator Groen + Ruimte graag: ‘samen leren’ met als doel om samen beter te beheren!
Drie voorbeelden
Samen leren rond een profielkuil: Zicht op Bodemstructuur, provincie Flevoland: link

Samen leren over de waarde van water: Waterhouderij Walcheren www.waterhouderij.nl

Samen leren in het gebied: proef met onderwaterdrainage in Veenweide gebied : link
Aanspreekpunt Samen Leren:
Melle Nikkels:
In zijn PhD thesis over boeren als waterbeheerders gaat Melle in op sociaal leren als vorm van samen leren. Als facilitator begeleidde hij workshops tussen boeren en tussen boeren en beleidsmakers. Hierbij gaat het vaak over persoonlijke en veranderende perspectieven rondom de waarde van water. Het bespreken van de waarde van water heeft dan als doel om van en met elkaar te leren. Daarnaast ontwikkelde hij een methode om sociale leerprocessen te kunnen evalueren. Zijn PhD podcast is te beluisteren via Spotify.